Wat is een verstandelijke beperking?

Een verstandelijke beperking is een ontwikkelingsstoornis. Maar wat is het precies? Om jou een beter inzicht te geven wat hiermee wordt bedoeld, geven we een korte toelichting wat een verstandelijke beperking is, welke kenmerken te herkennen zijn én hoe je met digitale toegankelijkheid deze doelgroep kan helpen.

In het kort: wat is een verstandelijke beperking?

Mensen met een verstandelijke beperking ontwikkelen zich minder snel dan leeftijdsgenoten. Dit is te zien in verschillende situaties:

• Op school. Dit kan een (blijvende) achterstand zijn in de ontwikkeling. Zowel verstandelijk als lichamelijk kan er moeite zijn met leren of bewegen.

• In de zelfredzaamheid tijdens dagelijkse taken. Zoals aankleden, eten en/of omgang met geld.

• In de omgang met anderen. Dit kan zijn op het gebied van communicatie of het aangaan van vriendschappen of relaties.

De mate waarin de verstandelijke beperking invloed heeft, verschilt per persoon. In de onderstaande alinea gaan we daar verder op in.

Hoe wordt een verstandelijke beperking vastgesteld?

In voorgaande alinea werd al benoemd dat de mate waarop een verstandelijke beperking aanwezig is, kan verschillen. Om dit te “meten”, wordt er gekeken naar het intellectueel functioneren (IQ) en de behoefte van ondersteuning. Let wel even op! Deze IQ-waarden zijn niet absoluut. Het is eerder een hulpmiddel om een idee te krijgen. De DSM, het diagnostisch handboek waarin verschillende psychische en cognitieve aandoeningen worden beschreven, maakt een onderscheid tussen verschillende vormen van een verstandelijke beperking:

• Mild verstandelijk beperkt (IQ tussen de 50 en de 70)

• Matig verstandelijk beperkt (IQ tussen de 35 en 49)

• Ernstig verstandelijk beperkt (IQ tussen de 20 en de 34)

• Diep verstandelijk beperkt (IQ onder de 20)

Als het gaat om ondersteuningsbehoefte, dan wordt er gekeken naar wat past bij de leeftijd en leefomgevingen (wonen, leren, werken en/of omgang met anderen).

Wat kan je herkennen bij…

Een licht verstandelijke beperking (75%)

Enkele kenmerken die opvallen bij mensen met een licht verstandelijke beperking zijn bijvoorbeeld:

• Het nodig hebben van ondersteuning bij taken zoals boodschappen doen, vervoer, gezondheid en/of het grootbrengen van kinderen.

• Met name bij kinderen: problemen bij leren lezen, schrijven, rekenen, klokkijken.

Daarbij valt op dat in deze doelgroep het oplossen van problemen in bepaalde mate lukt. Vaak kunnen ze wel zelf de persoonlijke verzorging doen en vrijetijdsbestedingen en banen uitvoeren, al dan niet met bepaalde aanpassingen.

Matig verstandelijke beperking (18%)

Kenmerken die opvallen bij mensen met een matig verstandelijke beperking:

• Vooral bij kinderen kan de ontwikkeling van lezen, schrijven, rekenen, klokkijken en het beheren van geld langer duren. Ook ontwikkelen ze vaardigheden minder goed dan anderen.

• Volwassenen hebben vaak ondersteuning nodig bij het toepassen van vaardigheden in een baan.

Wat opvalt in deze doelgroep is bij het uitvoeren van persoonlijke verzorging en huishoudelijke taken, er meer tijd nodig is om hier zelfstandig in te worden.

Ernstige verstandelijke beperking (7%)

Kenmerken bij een ernstig verstandelijke beperking zijn:

• Minder tot weinig begrip bij geschreven taal, getallen, tijd en geld.

• In het hele leven ondersteuning nodig bij: het oplossen van problemen, dagelijkse taken, en vaardigheden ontwikkelen.

• Gesproken taal is meestal beperkt.

• Communicatie is soms mogelijk door gebruik te maken van gebarentaal.

Diep ernstige beperking (1%)

Kenmerken bij een diep ernstige beperking zijn:

• Bijna niet in staat zijn voor communicatie, gebaren- of gesproken taal.

• Emoties worden voornamelijk geuit door non-verbale communicatie.

• Afhankelijk van anderen voor aspecten als veiligheid, gezondheid en verzorging.

Wat zijn de oorzaken van een verstandelijke beperking?

Een verstandelijke beperking is een ontwikkelingsstoornis. Er kunnen verschillende oorzaken zijn: erfelijkheid, slecht aanleg of invloeden tijdens de zwangerschap (denk aan drugs of infecties), of problemen bij de geboorte. Een verstandelijke beperking is niet altijd erfelijk. Met de techniek van nu, is de mogelijkheid ontstaan om sneller chromosoomafwijkingen te ontdekken. Een verstandelijke beperking kan soms ook samengaan of soortgelijke kenmerken hebben als andere beperkingen. Denk dan aan bijvoorbeeld fysieke beperkingen en cognitieve beperkingen.

Digitale toegankelijkheid helpt

De behoeftes van mensen met een verstandelijke beperking zijn verschillend. Hoe kan digitale toegankelijkheid hierbij helpen? Het is in ieder geval belangrijk om:

• Rust te bewaren op je pagina’s.

• Duidelijke en eenvoudige taal te gebruiken. Soms kan het helpend zijn om een extra vereenvoudigde tekst aan te bieden.

• Ervoor te zorgen dat herhalende onderdelen (zoals het menu) er op elke pagina hetzelfde zien.

• Ervoor te zorgen dat pagina’s meerdere manieren gevonden kunnen worden.